Wat bepaalt gezond gedrag, en hoe bevorder je gezonde keuzes en routines? Slechts enkele vragen waarmee prof. dr. Marieke Adriaanse zich bezighoudt als recent benoemde hoogleraar Gedragsinterventies in Population Health Management bij de Universiteit Leiden en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).

Adriaanse is voor twee derde aangesteld bij het LUMC en voor een derde bij de Faculteit der Sociale Wetenschappen (FSW) van de Universiteit Leiden. Met haar leerstoel binnen het living lab van het universitaire stimuleringsprogramma Population Health, gevestigd op de LUMC-Campus Den Haag, richt ze zich op het begrijpen van menselijk gedrag. In het verlengde daarvan wil ze strategieën en interventies ontwerpen voor gedragsverandering op het vlak van gezondheid.

Gezamenlijke inspanning

In haar carrière maakt Adriaanse zich hard voor Open Science en het anders erkennen en waarderen van wetenschappelijk werk. “Ik wil me meer bezighouden met team science en hoe dat een maatschappelijke impact kan hebben, dan met hoeveel publicaties ik schrijf en in welke tijdschriften”, legt ze uit.

Des te meer reden voor haar om de gezamenlijke inspanning op de LUMC-Campus Den Haag, ook haar eigen werkplek, te prijzen. “Daar houdt een fantastische, interdisciplinaire groep mensen zich bezig met het thema gezondheidsbevordering”, zegt ze. “In het Population Health Living Lab werken medici, datawetenschappers, bestuurskundigen en gedragswetenschappers zij aan zij. Vanuit het LUMC is de afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde de trekker van het thema. Vanuit de Faculteit Sociale Wetenschappen is dat de afdeling Gezondheids-, Medische en Neuropsychologie.”

Weten is nog geen doen

Adriaanse ziet daar een duidelijke rol voor zichzelf weggelegd. “Er is veel aandacht voor het wat – zoals gezonder eten, meer sporten, je laten vaccineren – maar nog heel weinig voor het hoe. Iemand enkel zeggen ‘Je moet afvallen!’ werkt niet. Maar wat wel? Wat motiveert mensen? En welke factoren zetten motivatie om in gedrag? En dan zijn er nog de omgeving, gewoontes en impulsen. Pas als je die begrijpt, kom je verder.” Daarom is het haar streven om kennis over gedrag en gedragsverandering een centrale plek te geven in de interdisciplinaire benadering op de LUMC-Campus Den Haag. “Zo komen we tot betere interventies en oplossingen.”

En die zijn nodig, zegt de hoogleraar. “Het verkleinen van de gezondheidsverschillen tussen kwetsbare en minder kwetsbare bevolkingsgroepen is een grote maatschappelijke uitdaging. Ook om de zorg op termijn betaalbaar te houden. We lossen het niet op door er alleen met beleidsmakers, psychologen of artsen naar te kijken. Dat moeten we samen doen.”

Ook aandacht voor zorgverleners

Ze richt zich niet alleen op gedragsverandering bij burgers en patiënten, maar ook bij zorgprofessionals. “Zorgverleners zijn ook maar gewone mensen met gewoontes en impulsen die onder tijdsdruk moeten werken. Ook voor hen moeten we gedragsverandering makkelijker maken. Denk aan het minder vaak voorschrijven van antibiotica.”

Adriaanse is blij dat ze zowel bij de Faculteit der Sociale Wetenschappen als de LUMC-Campus Den Haag is aangesteld. “Door de mooie wisselwerking  kunnen we samen de gezondheidspsychologie en gezondheidszorg verbeteren. Het biedt een mooie kans om gedragswetenschappelijke inzichten in interdisciplinair onderzoek verder te ontwikkelen en toe te passen. Bovendien wordt de samenwerking tussen gedragswetenschappers en de medici van het LUMC, vooral de huisartsengeneeskunde, versterkt. Dat is belangrijk want veel van hun ideeën voor gezondheidsbevordering vereisen dat mensen zich op een bepaalde manier gedragen.”

Het ‘hoe’ van gezond gedrag heeft een plek in de master Population Health Management die in september 2021 start. Adriaanse: “Dat is een heel mooi voorbeeld van onderwijs met een interdisciplinaire benadering voor professionals en studenten, waaraan ik zal bijdragen.”