Het idee voor een kliniek die zich richt op gezond leven, zit al jaren in zijn hoofd en wordt dagelijks gevoed door zijn werk als longarts. Als hij spreekuur heeft, ziet hij regelmatig drie terugkerende thema’s: mensen die roken, mensen die te dik zijn en mensen die te weinig bewegen. Leefstijl speelt een grote rol als veroorzaker van fysieke (chronische) klachten en ziektes; niet alleen in zijn spreekuur, maar ook bij dat van zijn collega’s in het Amphia Ziekenhuis in Breda. “Ik ben op zoek naar dingen waar mensen zelf wat aan kunnen doen en waar iemand invloed op heeft, voordat hij patiënt wordt.” In de rubriek Een ander geluid: longarts Remco Djamin.
Hij is van mening dat preventie de weg voorwaarts is en dat een grote winst binnen de gezondheidszorg daarvan moet komen, en dus niet weer een nieuwe pil of een nieuw type operatie. Het duwtje voor het openen van zijn kliniek REVAQ begin van deze maand kwam van de corona patiënten die het afgelopen jaar in het Amphia lagen. “Door COVID is de rode draad die ik al 23 jaar als longarts waarneem, bevestigd. Als je kijkt naar de mensen die wij hier over het algemeen hadden liggen, en ook op de IC, waren dit niet gezonde jonge mensen. Het waren mensen die over het algemeen veel te dik waren, met een BMI van boven de dertig en mensen met allerlei andere aandoeningen, vaak leefstijl gerelateerd. En ook mensen die roken. Ik denk dat als mensen jaren geleden waren gestopt met roken, meer hadden bewogen en waren begonnen met afvallen, dat we lang niet zoveel mensen op de IC hadden gehad.”
Regie over eigen leven
Levensstijl dus, daar moet het echt van komen, aldus Remco. Mensen leunen nog te veel achterover om vervolgens naar een arts te kijken voor een oplossing, terwijl ze zelf verantwoordelijkheid mogen nemen. “Het gaat niet om een opgeheven vingertje, maar het is goed als mensen de regie nemen over hun eigen leven en niet afhankelijk zijn van de hulp die geboden wordt. Als we dat gaan doen, wordt bijna heel Nederland patiënt. Die kant gaat het nu wel op.” Hij ziet twee groepen die hij in zijn kliniek wil bedienen: de mensen bij wie het kwaad al geschied is en chronische klachten en/of pijn hebben, of in het ziekenhuis hebben gelegen. “Die moeten weer in conditie komen. Dan is het belangrijk om aan meerdere aspecten aandacht te geven, dus niet alleen aangeven dat ze moeten afvallen, maar ook meer bewegen en een gezonde levensstijl.” De tweede groep zijn de mensen die nog niet ziek zijn, maar die juist door nu de knop om te zetten, kunnen voorkomen dat ze ziek gaan worden.
Gezond eten, meer bewegen, voldoende slaap, minder stress, het klinkt zo logisch. Toch lukt het velen van ons niet om andere keuzes te maken. “Dat klopt. Je zou zeggen: dat weten we nou wel. Je hoeft er ook niet voor geleerd te hebben. Toch is onze maatschappij niet ingericht op meer bewegen en een gezond voedingspatroon. Neem een gemiddelde werkomgeving. Mensen zitten de hele dag achter hun computer. Als je van plan bent om te bewegen, is dat bij veel beroepen niet mogelijk. Organisaties zijn hier onvoldoende op ingericht. Dat maakt het al heel lastig. Als je kijkt naar voeding: veel is ingericht op ongezonde voeding en comfort. We komen niets tekort en je kan de hele dag door eten. Als we iets te eten gevonden hebben, willen we er zoveel mogelijk van eten. Dat stamt nog uit onze jagerstijd.”
“Rondom voeding en beweging kan er echt iets gaan veranderen”
Dit wil echter niet zeggen dat het zo kan blijven doorgaan en dat het wel degelijk mogelijk is dat dingen veranderen. Hij geeft roken als voorbeeld. “Daar zie je een enorme verschuiving. Ik kan me nog herinneren dat roken normaal was en dat je achter in het vliegtuig mocht roken. Dat kan je je nu toch niet meer voorstellen. Dit gaat straks voor andere dingen ook gelden. Rondom voeding en beweging kan er echt iets gaan veranderen.”
Over mensen die te dik zijn, zijn we nog te veel geneigd te denken dat het niet zoveel uitmaakt en erg is, zo’n dikke buik. Zij moeten daar immers zelf mee leven. “Door COVID hebben we gezien dat een teveel aan buikvet een reservoir voor ontstekingen is. Het zijn juist de mensen met een dikke buik die het meest ziek zijn geworden. Al die ontstekingsstofjes in dat buikvet, daar hadden ze veel last van. Het klopt dus niet om te zeggen: je bent wat te zwaar, dat is lastig. Nee, het is echt ongezond en er gebeurt veel in zo’n lichaam wat schadelijk is.”
“Iemand is niet alleen maar ‘te dik’”
In zijn kliniek, die bewust buiten het ziekenhuis gevestigd is, krijgen mensen door een leefstijlcoach een screening. “We kijken wat er bij iemand aan de hand is rondom bewegen, slapen en voeding en kijken dan wat er moet gebeuren. Ik werk samen met coaches, diëtisten en fysiotherapeuten. Er vinden een aantal sessies plaats en dan krijgen mensen een trainingsprogramma mee. We hebben verschillende programma’s, zowel voor mensen die in conditie moeten komen voor een operatie als voor mensen met chronische aandoeningen. De aanpak is multidisciplinair en iedereen krijg in overleg een persoonlijk programma, wat in de breedste zin naar de mens kijkt. We kijken dus ook hoe het met iemand gaat. De fout die je kan maken, is dat je iemand te eendimensionaal neerzet. Neem dik zijn. Iemand is niet alleen maar ‘te dik’. We zijn als mens veel meer dan dat en je hebt dus ook in de behandeling met meer aspecten te maken.”
Het inzetten op preventie kan pas echt van de grond komen als er een systeem is wat mee werkt, aldus Remco. Hij is van mening dat preventie vergoed zou mogen worden. “Dat is nu niet zo. Verzekeraars vinden dit een lastig onderwerp. Ze zijn wel voor preventie, maar het levert ze onvoldoende op. Ik zie hetzelfde bij ziekenhuizen. Tijd en energie stoppen in preventie wordt niet gehonoreerd, onder het mom van: je kan je tijd maar een keer besteden. Er wordt naar de korte termijn gekeken. Bij preventie heb je pas op de lange termijn profijt. Hier ligt wel een taak voor de overheid.”
“Ik vraag me soms wel af waar we mee bezig zijn”
Hij zal nooit met een oordeel of verwijt naar zijn patiënten kijken, maar als hij vanaf een afstand zijn werk als longarts observeert, is het dweilen met de kraan open. “Ik vraag me soms wel af waar we mee bezig zijn. Ik denk dat het goed is dat we de discussie over preventie voeren, maar het zou meer over het grotere geheel mogen gaan. Ik heb best een aantal grote vragen die ik mezelf stel, zoals wat kan ik van mensen zelf vragen als het gaat om hun gezondheid en verantwoordelijkheid daarin. Ik vind dat mensen zelf moeten realiseren dat ze verantwoordelijk zijn voor hun gezondheid. En dat raakt aan heel veel dingen. Zo merk ik dat er mensen zijn die vinden dat de zorg gratis en altijd beschikbaar moet zijn. Er wordt een premie betaald en alles wordt verder geregeld door de verzekering. Dat doet iets met de houding van mensen. Ik zou willen dat mensen hun verantwoordelijkheid nemen. Het begint allemaal met de mindset en daarnaast maatregelen vanuit de overheid die een gezonde levensstijl ondersteunen, zoals een suikertax, de prijs van gezonde voedingsmiddelen verlagen en een stuk educatie op scholen.”
“Er zitten zeker links en rechts belangen, zoals met roken”
We mogen meer aan de toekomst denken. Als het zo kan zijn dat we met minder dokteren en ziekenhuizen toe kunnen, dan moeten we dat volgens hem willen met z’n allen. “Waarom zijn we arts? Omdat we mensen willen helpen en beter maken. Het zou heel raar zijn als je zou zeggen dat je er baat bij hebt om mensen ziek te houden. Dat is niet zo. Er zitten zeker links en rechts belangen, zoals met roken. Daar zitten belangen die ook verdedigd worden. Het lukt de politiek niet om door te pakken in het nemen van maatregelen die ervoor zorgen dat mensen niet beginnen met roken. Rooklobbyisten doen er alles aan dat kinderen gaan roken. Als je daar goed over nadenkt, is dat toch wel bizar. Stel dat vandaag de sigaret uitgevonden zou worden, zou dat verboden worden. Het is heel raar dat we binnen de gezondheidszorg de gevolgen van roken aan het bestrijden zijn, terwijl sigaretten gewoon te koop zijn.” Maar zolang er vraag is, zal er ook een aanbod zijn. “Klopt, het moet een eigen keuze zijn om te stoppen, maar roken is wel verslavend. Het is mogelijk om maatregelen te nemen. Het is geen rocket science. Als je de prijs van sigaretten in een keer zou verdubbelen, zou dat veel beter werken in plaats van stapsgewijs verhogen.”
“Ik weet hoe lastig het is om te stoppen met roken”
Hij ziet een gezonde levensstijl als zijn missie en heeft plannen om zijn kliniek verder door te ontwikkelen. “Het is de bedoeling dat mensen zich beter gaan voelen.” Hoe gezond is zijn eigen levensstijl? “Ik heb volop gerookt, voordat ik longarts werd. Roken was mijn jeugdzonde. Het is echt niet zo dat ik als een monnik leef. Ik neem ook weleens friet met mayo, maar ik ben me wel bewust dat ik zelf verantwoordelijk ben voor mijn gezondheid. Ik heb twee ouders die jong overleden zijn aan hun hart. Goed voor jezelf zorgen is geen straf. Je voelt je er prettig bij en het levert veel op. Ik weet hoe lastig het is om te stoppen met roken. Ik heb diverse pogingen gedaan en het is pas gelukt toen ik in een omgeving was waar bijna niemand rookte. Zo’n omgeving helpt dus mee.” De kracht van reflectie en voorleven. “Hoe we zelf leven heeft inderdaad een grote impact.”
Dit artikel is eerder verschenen in Nieuws.nl
