De huisartsenpraktijk als vindplaats van schulden
Het belang van samenwerking: Huisartsenzorg en Sociaal Domein.
In Nederland heeft zeker één op de vijf huishoudens wel eens te maken met geldzorgen. Krap tien procent worstelt met geregistreerde problematische schulden. De meerderheid van deze huishoudens is niet in beeld bij schuldhulpverlening.
Deze groep Nederlanders gaat door de geldzorgen gebukt onder stress en heeft vaak als gevolg daarvan
gezondheidsproblemen. Er zijn verschillende biologische, sociale en psychologische processen die hierbij een rol spelen.
Een voorbeeld van de biologische processen is dat door de continue activering van het stress-systeem er schade ontstaat aan de immunologische en hormonale functies. Mensen worden letterlijk ziek van geldzorgen. Daarnaast is er simpelweg minder geld om te besteden. Gezond leven is doorgaans duurder en voor de meeste sporten geldt dat er kosten aan verbonden zijn. Ook kunnen mensen met langdurige geldzorgen ander gedrag vertonen dan mensen die deze zorgen niet hebben. Zij zijn vaak minder therapietrouw, mijden vaker zorg en hebben vaker een ongezonde leefstijl. De verklaring voor
dit gedrag is onder meer dat schulden een wissel trekken op de zelfregulatie van patiënten. Mensen gaan meer bij de dag leven en zijn vaak slechter in staat om de gevolgen van hun handelen te overzien.
Het is aannemelijk dat schuldenproblematiek negatief doorwerkt in huisartsenpraktijken. Geldzorgen dragen bij aan het ontstaan van psychosociale en/of somatisch onverklaarbare lichamelijke klachten. Patiënten blijven komen met reële klachten, maar de huisarts kan ze niet wegnemen. Huisartsen constateren ook dat patiënten met chronische aandoeningen moeilijker zijn te stabiliseren. Geldtekort werkt zorgmijding in de hand. Medicijnen worden niet opgehaald bij de apotheek
en verwijzingen naar specialisten niet opgevolgd.
De geldzorgen stuwen de zorgconsumptie op terwijl de echte oplossing niet in het medische domein ligt.
Passende hulpverlening aan deze groep inwoners is een taak van de gemeente. De huisartsenpraktijk kan hierin een rol hebben als vindplaats, mits er oog is voor de hoge werkdruk die huisartsen ervaren. Extra taken op het bordje van de huisarts neerleggen is niet wenselijk.
De patiënt met geldzorgen moet snel bij de gemeente terecht kunnen en moet kunnen rekenen op professionele ondersteuning. De vicieuze cirkel van geldzorgen en gezondheid wordt alleen onderbroken als de gemeente ook echt klaarstaat voor elke patiënt die wordt verwezen. Er ligt met andere woorden een taak voor de gemeentelijke schuldhulpverlening om de verwijzing van inwoners vanuit de praktijk zo laagdrempelig
mogelijk te maken.
Een warme verwijzing leidt ertoe dat de inwoner met geldzorgen in beeld komt en in beeld blijft. Zo kan de huisarts zich bezighouden met gezondheidsproblemen en kan de gemeente inwoners ondersteunen bij het op orde brengen van financiën.
Prof. dr. Maria van de Muijsenbergh vertelt in dit filmpje over de relatie tussen schulden en gezondheid
https://stream.hu.nl/players/qDZ0B3p8-pqjetWCJ.html
Maria werkt als huisarts en is bijzonder hoogleraar Gezondheidsverschillen en persoonsgerichte integrale eerstelijnszorg aan de Radboud
Universiteit/het Radboudumc
