Medewerkers in de zorg ervaren in toenemende mate stress door agressief gedrag van cliënten en hun naasten. Dit past in een maatschappelijke ontwikkeling waarin de assertiviteit lijkt toe te nemen en het incasseringsvermogen afneemt. Deze agressie leidt tot aanhoudende onzekerheid bij medewerkers en vergroot de werkdruk. Als gevolg hiervan overweegt 16% van de medewerkers op dit moment de zorg te verlaten.
Als dit niet voorkomen wordt ontstaat een onhoudbare situatie. Het al bestaande tekort aan medewerkers in de zorg vereist meer aandacht voor hun werkplezier en duurzame inzetbaarheid. De aanpak van agressie moet daarom sterk verbeterd worden en de rust terugbrengen.
Bestuurders van zorginstellingen, ziekenhuizen, huisartsenposten en praktijkmanagers slagen er meestal onvoldoende in de agressieproblematiek aan te pakken. Alleen in de GGZ worden adequate programma’s en training gerealiseerd. Hier bestaat dan ook al veel langer de noodzaak om agressief gedrag hanteerbaar te maken.
Waar schiet de huidige aanpak tekort?
Een effectieve aanpak moet drie domeinen beslaan: beleid, training en opvang.
Beleid
Bij een inventarisatie onder tien zorginstellingen bleek het agressiebeleid moeilijk vindbaar en versnipperd. Daarbij was dit beleid nauwelijks bekend bij medewerkers. Deze onbekendheid leidt tot voortdurende onzekerheid en maakt dat veel medewerkers veel te laat ingrijpen bij grensoverschrijdend gedrag. Hoe je mag en moet handelen bij agressie moet bij alle medewerkers bekend zijn. Daarbij is ook zichtbaar wie verantwoordelijk is en wie voor opvolging zorgt, zoals dossieropbouw en aangifte doen. Een gedragsmatrix waarin dit in detail is uitgewerkt, is met succes toegepast in verschillende bedrijfstakken. Medewerkers voelen zich veiliger en meer ontspannen als ieders rol helder is. We adviseren zorginstellingen om agressie als thema voor een periode centraal te stellen en tot een samenhangende aanpak te komen.
Training
Omgaan met agressie vereist ook communicatieve vaardigheden van medewerkers. Je mag van een professionele medewerker in de zorg goede communicatieve vaardigheden verwachten. Omgaan met begrijpelijke emoties lukt dan ook meestal goed. Het overschrijden van grenzen vergt echter andere communicatieve vaardigheden. Inzicht in deze vaardigheden is niet ingewikkeld. Het toepassen ervan is dat wel, omdat agressie allerlei emoties bij de medewerker oproept. Vaardigheidstraining is essentieel om succesvol met agressie om te gaan en zelfvertrouwen op te bouwen.
Opvang
Opvang is noodzakelijk na een ernstig agressie incident. Veel instellingen hebben op dit vlak maatregelen genomen. Ook hier zijn de verantwoordelijkheden lang niet altijd duidelijk. Daarnaast is voor adequate opvang ook scholing nodig. Naast training zijn ook goede ervaringen opgedaan met een speciale intervisie om medewerkers weerbaarder te maken en uitval te voorkomen. Collega’s blijken met dezelfde problemen te kampen en je raakt beter bestand tegen (dreigende) agressie.
Conclusie
Voor een effectieve aanpak dienen beleid, training en opvang adequaat te zijn. De ARBO-wet verplicht de werkgever deze risico’s te managen. Maar ook zonder deze wettelijke verplichting zijn de werkgever en de medewerkers sterk gebaat bij een effectieve aanpak van agressie en daarmee de duurzame inzetbaarheid van medewerkers.
Ben van Ernich heeft ruim 25 jaar ervaring in agressie management en als opleider.
Rubik Nazarian is als trainer en community manager werkzaam bij DAI Artsen.
August Dragt is trainer en opgeleid als onderzoeker in de sociale psychologie.
Neem gerust contact met ons op voor een adviesgesprek, of voor een Incompany scholing op maat.
E-mail: info@academyinc.nl
Zeg nee tegen agressie
Iedereen binnen de organisatie kent, herkent en erkent deze
norm. Frustratie mag. Ik zeg nee tegen agressie!
Agressie is altijd onacceptabel, of het nu offline of online gebeurt.
Om de norm consequent toe te passen in de zorg , is de gedragsmatrix zeg nee tegen agressie uitgewerkt.
Deze matrix geldt niet alleen in de zorg, maar voor alle beroepsgroepen.